Рўйхатдан ўтган парол ёки логинингизни ёзинг
Ижтимоий тармоқлар орқали киринг:
Ёки рўйхатдан ўтинг:
Исмингиз
Э.Почтангиз
Паролингиз
Паролни такрорланг
Рўйхатдан ўтиш тугмасини босишингиз билан сайтдан фойдаланиш қоидалари билан ҳам танишиб чиққан бўласиз

Заиф ҳадис, ҳадис эмасми?

00:00 / 17.08.2010 | eski savollar | 2001
Ассалому алайкум ҳурматли Шайх Ҳазратлари­.Аллоҳ таолодан сизга саломатлик­ сўраган ҳолда қуйидаги саволни бермоқчима­н. Ҳазрат, жавобингиз­га ҳар доимгидек мунтазирма­н.Ҳозир кўп кузатяпман­ агар бир ҳадиси шариф заиф дейилса, одамлар уни писанд қилмай қўйяпти, аслида бу ҳатоку. Заиф ҳадис ҳам Расулуллоҳ­ соллаллоҳу­ алайҳи вассаламда­н келганини ким ҳам инкор қила олади?Бир мисол, имом Абу Ҳанийфадан­ "Сиз ҳадис турганда ўз райингиз билан жавоб берясиз" деб таъна қилишганда­, у киши "Ҳатто заиф ҳадис бўлганда ҳам мен райни ишлатмайма­н, ҳадис бор жойда райга ўрин йўқ" маъносида жавоб берган эканлар. Шунга кўра ҳадис агарча заиф бўлса ҳам унга амал қилишимиз,­ диққат қилишимиз зарур эмасми устоз?

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ:

Сиз айтаётган гап одамларимизнинг илмсизлиги оқибатида тарқаган. Улар билиб билмай ҳар нарсани гапираверишни ўзларига эп кўрадилар. Аслида эса, гап бошқача. Уламолар бу масалада қуйидагиларни айтадилар.- Заиф ҳадисга амал қилишнинг ҳукми. Уламолар заиф ҳадисга амал қилиш борасида ихтилоф қилдилар. Уларнинг бу борадаги ихтилофлари асосида уч хил йўналиш пайдо бўлди.1. Заиф ҳадисга мутлақо амал қилиб бўлмайди дейдиган уламоларнинг йўналиши. Бу гапни Яҳъё ибн Маъийн ва бошқа кўпгина уламолар айтганлар. Уларнинг фикрича, заиф ҳадисга шаръий ҳукмларда ҳам, бир нарсага тарғибот қилишда ҳам, ёмонликдан қайтаришда ҳам, фазийлатли ишларда ҳам амал қилиб бўлмайди.«Қавоидут таҳдийс» китобининг муаллифи Муҳаммад Жамолиддийн Қосимийнинг фикрича, Имом Бухорий ва Имом Муслимлар ҳам шу йўлни тутганлар.Ўз асрларида мазҳабларининг кўзга кўринган имомларидан бўлган моликийлардан Абу Бакр ибн Арабий, шофеъийлардан Абу Шома Мақдисий, зоҳирийлардан Ибн Ҳазмлар ҳам ушбу йўналишда бўлишган. Уларнинг фикрига биноан, ҳадис Қуръондан кейинги иккинчи шаръий манбаъ бўлгани учун ундан фақат собит бўлгани ва собитлиги ғолиб бўлганини қабул қилиш керак бўлади. Заифини эмас.2. Агар бошқа далил бўлмаса, заифга амал қилса бўлаверади.Бу йўналиш тарафдорлари Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ва Имом Абу Довудлар ушбу гапнинг тарафдорлари эканини таъкидлайдилар. Имом Аҳмад ибн Ҳанбал р-ҳ.идан «Агар бошқаси топилмаса, заифга амал қилинади», деган қовлни ривоят қиладилар. Шунингдек, у кишидан яна, «Бизнингча, заиф ҳадис одамларнинг раъйидан маҳбубдир» деган гапни ривоят қиладилар.Аммо уламолар Имом Аҳмад «заиф» деб атаган ҳадис кўпчилик учун маълум бўлган, мардуд деб баҳоланадиган ва тарк қилиниши лозим бўлган «заиф» эмаслигини таъкидлайдилар.Бу ҳақда Ибнул Қаююм айтади: «Унинг (Аҳмад ибн Ҳанбал»нинг) ҳузурида заифдан мурод ботил ва мункар, ривоятида тўҳматга учраган ровий бор, ривоят қилиш ҳам, амал қилиш ҳам мумкин бўлмаган ҳадис эмас. Унинг назаридаги «заиф» саҳиънинг қаршисидаги ҳадис бўлиб ҳасан ҳадиснинг қисмларидан бир қисмдир. У ҳадисларни саҳиҳ, ҳасан ва заифга тақсимламас эди. Балки, саҳиҳ ва заифга тақсимлар эди».3. Заиф ҳадисга фазийлатли ишларда, мавиъзада, қиссаларда, тарғиботда, ёмонликдан қайтаришда ва шунга ўхшаш нарсаларда амал қилса бўлади.Жумҳур уламолар, агар заиф ҳадис фазийлатли амалларга хос бўлса, унга амал қилиш мустаҳабдир, дейдилар. Лекин унга амал қилишнинг учта шарти бор. Ҳофиз ибн Ҳажар мазкур учта шартни қуйидагича ифода қилади. А). Заифлиги жуда ҳам шиддатли бўлмаслиги керак.Б). Ўша ҳадиснинг маъноси шариатда амал қилиниб турган бир аслнинг остига кирадиган бўлиши керак.В). Амал қилиниши билан бирга, унинг собитлигига эътиқод қилмаслик керак, балки эҳтиёт шарт, деган тушунчада бўлиши керак.

Топ рейтинг www.uz Openstat