Ассалому Алайкум.Ҳурматли Шайҳ Жаноблари. Яқинда сизнинг "Ҳикматли Дунё" деб номланган ко'рсатувни ДВД да ко'рган эдик. Бу Иордания Ҳошимийлар Подшоҳлигида бо'либ о'тган конференсияга баг'ишланган сони экан (адашмасам 2005 йилда бо'лган эди). Ко'рсатув оҳирида сиз одамлардан келган саволларга жавоб бергансиз. Шу саволлар қаторида "Одамлар теплитса (иссиқҳона)ларда о'стирадиган бодрингларга одамларни нажасотини солишаркан. Биз билмасдан шу бодрингларни исте'мол қилиб қо'йгандик, билмасдан исте'мол қилганимиз учун гуноҳкор бо'лмаймизми?" мазмунидаги саволга Сиз "Билмасдан исте'мол қилгани учун, Иншаллоҳ гуноҳкор бо'лмассизлар" деган ма'нода жавоб бергансиз. Бундан келиб чиқиб қуйидаги саволларни бермокчи эдим.1. Сизнинг жавобингизда нкелиб чиқиб, одам нажосати солиб етиштирилган мева-чэва, полиз ва сабзовот маҳсулотларини шу маҳсулотларга одам нажосати солинганлиги билиб исте'мол қилган одам гуноҳкор бо'лади деган гап келиб чиқадими?2. Одам нажосатида солиб етиштирилган мева, полиз ва сабзавотларни исте'мол қилиш мумкин эмасми?3. Бу қоида фақат одам нажосатида о'стирилган маҳсулотларга таалуқлими ёки ҳайвонлар ва қушларнинг нажосатида етиштирилган маҳсулотларга ҳам таалуқлими? Я'ни ҳайвонларни ва қушларни нажосати солиб етиштирилган мева, полиз ва сабзавот маҳсулотлари ҳам исте'молга яроқсиз ҳисобланадими?4. Мен бу нарсани деҳқончиликка жуда яқин (жуда ҳам яқин) инсон бо'лганим учун билишим керак: Нимага одам нажосати ва/ёки бошқа нажосатлар солинган мева, полиз ва сабзавот маҳсулотлари исте'молга яроқсиз бо'лади? Аҳир сабзавот ва мевалар одатда нажосатни о'зидан эмас, ана о'ша нажосатдан сувда парчаланиб ерга шимиладиган айрим моддаларни томирлари орқали тортиб олишади. О'ша моддалар (я'ни сувда парчаланиб, ерга шимилган ва томирлар орқали танага/пояга со'рилган моддалар) мевага етиб боради. Бу жараёнда бу моддалар айрим биологик жараёнлардан отиши табиий. Сувда ва қуёш нурида парчаланган, ерга шимилиб, бошқа моддалар билан қошилиб о'симлик ва дараҳтлар танасига томирлар орқали со'рилган, о'симлик ва дараҳтлар танасида яна бошқа биологик жараёнлардан о'тувчи моддалар наҳотки ҳали ҳам нажосатлигини сақлаб қоладиган бо'лса? Мени то'г'ри тушунишингизни истардим, юқорида айтганимдай деҳқончиликка жуда яқин одамман, ва одамники бо'лмаса ҳам бошқа нажосатларни ишлатмасдан етиштириладиган полиз ва сабзавот экинлари деярли бо'лмаса керак. Нажосатсиз етиштирилган маҳсулотлар мазаси ва ко'риниши яҳши бо'лмайди, одам организми учун фойдали ва зарур моддалар ҳам кам бо'лади. Фақат кимёвий моддалар билан етиштирилган маҳсулотлар турган битгани зарари. Гапимни ҳулосаси, нажосатсиз етиштириладиган маҳсулотлар кам бо'лса керак. Унда Маҳсулот етиштирадиганлар ва уни исте'мол қиладиганлар нима қилиши керак. Ҳаттоки фақат бу ҳукм одам нажосатига таалуқли деган тақдирда ҳам бозорда қайси маҳсулот нима билан етиштирилганлигини аниқлаб олишни умуман иложи ё'қ.5. Кейинги саволим аптека, я'ни дорихоналар ҳақида. Бу иш билан шуг'улланиш ҳақида, я'ни дори-дармон олди-сотдиси билан шуг'улланиш ҳақида қандай умумий ко'рсатмалар бор? Нималрга риоя қилиш керак ва нималрадан сақланиш керак? Шу масала бо'йича маслаҳатингиз керак.6. Ҳудди шундай, реклама бизнеси билан шуг'улланиш, я'ни турли ҳил реклама ва э'лонларни чоп этиш билан шуг'улланадиган газета чиқариш бизнеси ҳақида ҳам қандай ко'рсатмалар бор ёки қандай ко'рсатмалар бера оласиз. Бу бизнесларда ҳалол ишлаш учун нималарга риоя қилиш керак ва нималардан сақланиш керак?7. То'й куйлаклари ва кечки куйлаклар каби очиқ куйлакларни реклама қилиш, умуман газетада авратларни очиб турган қиз ва аёлларни расмларни, фотосур'атларини чоп этиш бо'йича Шари'ат ко'рсатмаси қанақа?Вақт ажратиб жавоб берганингиз учун олдиндан раҳмат. Саволларим ното'г'ри бо'лса ёки қо'пол ко'ринса олдиндан узр со'райман. Зеро сизни жуда ҳурмат қиламиз, ва саволларни билмаганимиздан, билишни истаганимиздан со'раймиз. Аллоҳ ҳаммамиздан рози бо'лсин.
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ:
1. Сизнинг жавобингизда нкелиб чиқиб, одам нажосати солиб етиштирилган мева-чэва, полиз ва сабзовот маҳсулотларини шу маҳсулотларга одам нажосати солинганлиги билиб исте'мол қилган одам гуноҳкор бо'лади деган гап келиб чиқадими?2. Одам нажосатида солиб етиштирилган мева, полиз ва сабзавотларни исте'мол қилиш мумкин эмасми?3. Бу қоида фақат одам нажосатида о'стирилган маҳсулотларга таалуқлими ёки ҳайвонлар ва қушларнинг нажосатида етиштирилган маҳсулотларга ҳам таалуқлими? Я'ни ҳайвонларни ва қушларни нажосати солиб етиштирилган мева, полиз ва сабзавот маҳсулотлари ҳам исте'молга яроқсиз ҳисобланадими?4. Мен бу нарсани деҳқончиликка жуда яқин (жуда ҳам яқин) инсон бо'лганим учун билишим керак: Нимага одам нажосати ва/ёки бошқа нажосатлар солинган мева, полиз ва сабзавот маҳсулотлари исте'молга яроқсиз бо'лади? Аҳир сабзавот ва мевалар одатда нажосатни о'зидан эмас, ана о'ша нажосатдан сувда парчаланиб ерга шимиладиган айрим моддаларни томирлари орқали тортиб олишади. О'ша моддалар (я'ни сувда парчаланиб, ерга шимилган ва томирлар орқали танага/пояга со'рилган моддалар) мевага етиб боради. Бу жараёнда бу моддалар айрим биологик жараёнлардан отиши табиий. Сувда ва қуёш нурида парчаланган, ерга шимилиб, бошқа моддалар билан қошилиб о'симлик ва дараҳтлар танасига томирлар орқали со'рилган, о'симлик ва дараҳтлар танасида яна бошқа биологик жараёнлардан о'тувчи моддалар наҳотки ҳали ҳам нажосатлигини сақлаб қоладиган бо'лса? Мени то'г'ри тушунишингизни истардим, юқорида айтганимдай деҳқончиликка жуда яқин одамман, ва одамники бо'лмаса ҳам бошқа нажосатларни ишлатмасдан етиштириладиган полиз ва сабзавот экинлари деярли бо'лмаса керак. Нажосатсиз етиштирилган маҳсулотлар мазаси ва ко'риниши яҳши бо'лмайди, одам организми учун фойдали ва зарур моддалар ҳам кам бо'лади. Фақат кимёвий моддалар билан етиштирилган маҳсулотлар турган битгани зарари. Гапимни ҳулосаси, нажосатсиз етиштириладиган маҳсулотлар кам бо'лса керак. Унда Маҳсулот етиштирадиганлар ва уни исте'мол қиладиганлар нима қилиши керак. Ҳаттоки фақат бу ҳукм одам нажосатига таалуқли деган тақдирда ҳам бозорда қайси маҳсулот нима билан етиштирилганлигини аниқлаб олишни умуман иложи ё'қ.Бу масалани олдин баён қилганмиз топиб ўқинг.5. Кейинги саволим аптека, я'ни дорихоналар ҳақида. Бу иш билан шуг'улланиш ҳақида, я'ни дори-дармон олди-сотдиси билан шуг'улланиш ҳақида қандай умумий ко'рсатмалар бор? Нималрга риоя қилиш керак ва нималрадан сақланиш керак? Шу масала бо'йича маслаҳатингиз керак.Ж: Бу ишга керакли илмни билиб ўша бўйича ишлаш керак. Алоҳида диний кўрсатма йўқ.6. Ҳудди шундай, реклама бизнеси билан шуг'улланиш, я'ни турли ҳил реклама ва э'лонларни чоп этиш билан шуг'улланадиган газета чиқариш бизнеси ҳақида ҳам қандай ко'рсатмалар бор ёки қандай ко'рсатмалар бера оласиз. Бу бизнесларда ҳалол ишлаш учун нималарга риоя қилиш керак ва нималардан сақланиш керак?Ж: Бунда ҳам умумий кўрсатмалар бўлиши мумкин. Яъни, ҳаром ишни қилмаслик ва бировни алдамаслик.7. То'й куйлаклари ва кечки куйлаклар каби очиқ куйлакларни реклама қилиш, умуман газетада авратларни очиб турган қиз ва аёлларни расмларни, фотосур'атларини чоп этиш бо'йича Шари'ат ко'рсатмаси қанақа?Ж: Яхшилик ва ёмонликка ишлатиш мумкин бўлган нарсаларни сотиш мумкин. Ишлатувчи жавогар бўлади. Расм ва фотолар ҳақида сўрашнинг ўзи кулгули. Ким сизга авратини очиб турган аёл-қизнинг сувратига рухсат дейиши мумкин?!
