Ассалому алайкум! Ҳурматли Шайх Жаноблари. Яқинда сизнинг "Ҳикматли Дунё" деб номланган кўрсатувни ДВД да кўрган эдик. Бу Иордания Ҳошимийлар Подшоҳлигида бўлиб ўтган конференсияга бағишланган сони экан (адашмасам 2005-йилда бўлган эди). Кўрсатув охирида сиз одамлардан келган саволларга жавоб бергансиз. Шу саволлар қаторида "Одамлар теплица (иссиқҳона)ларда ўстирадиган бодрингларга одамларни нажасотини солишаркан. Биз билмасдан шу бодрингларни истеъмол қилиб қўйгандик, билмасдан истеъмол қилганимиз учун гуноҳкор бўлмаймизми?" мазмунидаги саволга сиз "Билмасдан истеъмол қилгани учун, Иншаллоҳ гуноҳкор бўлмассизлар" деган маънода жавоб бергансиз. Бундан келиб чиқиб қуйидаги саволларни бермокчи эдим. 1. Сизнинг жавобингиздан келиб чиқиб, одам нажосати солиб етиштирилган мева-чева, полиз ва сабзовот маҳсулотларини шу маҳсулотларга одам нажосати солинганлиги билиб истеъмол қилган одам гуноҳкор бўлади деган гап келиб чиқадими? 2. Одам нажосатида солиб етиштирилган мева, полиз ва сабзавотларни истеъмол қилиш мумкин эмасми? 3. Бу қоида фақат одам нажосатида ўстирилган маҳсулотларга таалуқлими ёки ҳайвонлар ва қушларнинг нажосатида етиштирилган маҳсулотларга ҳам таалуқлими? Яъни ҳайвонларни ва қушларни нажосати солиб етиштирилган мева, полиз ва сабзавот маҳсулотлари ҳам истеъмолга яроқсиз ҳисобланадими? 4. Мен бу нарсани деҳқончиликка жуда яқин (жуда ҳам яқин) инсон бўлганим учун билишим керак. Нимага одам нажосати ва ёки бошқа нажосатлар солинган мева, полиз ва сабзавот маҳсулотлари истеъмолга яроқсиз бўлади? Ахир сабзавот ва мевалар одатда нажосатни ўзидан эмас, ана ўша нажосатдан сувда парчаланиб ерга шимиладиган айрим моддаларни томирлари орқали тортиб олишади. Ўша моддалар (яъни сувда парчаланиб, ерга шимилган ва томирлар орқали танага-пояга сўрилган моддалар) мевага етиб боради. Бу жараёнда бу моддалар айрим биологик жараёнлардан отиши табиий. Сувда ва қуёш нурида парчаланган, ерга шимилиб, бошқа моддалар билан қошилиб ўсимлик ва дараҳтлар танасига томирлар орқали сўрилган, ўсимлик ва дараҳтлар танасида яна бошқа биологик жараёнлардан ўтувчи моддалар наҳотки ҳали ҳам нажосатлигини сақлаб қоладиган бўлса? Мени тўғри тушунишингизни истардим, юқорида айтганимдай деҳқончиликка жуда яқин одамман, ва одамники бўлмаса ҳам бошқа нажосатларни ишлатмасдан етиштириладиган полиз ва сабзавот экинлари деярли бўлмаса керак. Нажосатсиз етиштирилган маҳсулотлар мазаси ва кўриниши яҳши бўлмайди, одам организми учун фойдали ва зарур моддалар ҳам кам бўлади. Фақат кимёвий моддалар билан етиштирилган маҳсулотлар турган битгани зарари. Гапимни ҳулосаси, нажосатсиз етиштириладиган маҳсулотлар кам бўлса керак. Унда Маҳсулот етиштирадиганлар ва уни истеъмол қиладиганлар нима қилиши керак. Ҳаттоки фақат бу ҳукм одам нажосатига таалуқли деган тақдирда ҳам бозорда қайси маҳсулот нима билан етиштирилганлигини аниқлаб олишни умуман иложи йўқ. 5. Кейинги саволим аптека, яъни дорихоналар ҳақида. Бу иш билан шуғулланиш ҳақида, яъни дори-дармон олди-сотдиси билан шуғулланиш ҳақида қандай умумий кўрсатмалар бор? Нималрга риоя қилиш керак ва нималрадан сақланиш керак? Шу масала бўйича маслаҳатингиз керак. 6. Ҳудди шундай, реклама бизнеси билан шуғулланиш, яъни турли ҳил реклама ва эълонларни чоп этиш билан шуғулланадиган газета чиқариш бизнеси ҳақида ҳам қандай кўрсатмалар бор ёки қандай кўрсатмалар бера оласиз. Бу бизнесларда ҳалол ишлаш учун нималарга риоя қилиш керак ва нималардан сақланиш керак? 7. Тўй куйлаклари ва кечки куйлаклар каби очиқ куйлакларни реклама қилиш, умуман газетада авратларни очиб турган қиз ва аёлларни расмларни, фотосуръатларини чоп этиш бўйича Шариъат кўрсатмаси қанақа?
– Ва алайкум ассалом! 1). Бу ишга керакли илмни билиб, ўша бўйича ишлаш керак. Алоҳида диний кўрсатма йўқ.
2). Бунда ҳам умумий кўрсатмалар бўлиши мумкин. Яъни, ҳаром ишни қилмаслик ва бировни алдамаслик.
3). Яхшилик ва ёмонликка ишлатиш мумкин бўлган нарсаларни сотиш мумкин. Ишлатувчи жавобгар бўлади. Расм ва фотолар ҳақида сўрашнинг ўзи кулгули. Ким сизга авратини очиб турган аёл-қизнинг суратига рухсат дейиши мумкин?!