фитрат ва табийликнинг асли мохияти нима
«Фитрат» дегани, соф табиат, динни тўғри қабул қилишга бўлган истеъдод, деганидир. Табиат сўзи бир нарсанинг асл яратилиши ва ўзгармай турадиган ҳолати деган маҳнони билдиради. Аллоҳ таоло Ўзи яратган нарсаларга берган асл хусусиятни ҳам табиат дейилади. Бундай бўлиб, ўзгармай туриш Аллоҳ таоло яратган асл ҳолатга тегишли. Аммо банданинг қилгани ўзгариб туради. Чунки, банда ожиз ва унинг қилган нарсаси ҳам ўзига ўхшаш ожиз бўлади. Агар Аллоҳ яратган нарсалар ҳам тинмай ўзгариб турадиган бўлса, борилқда субут қолмайди. Аллоҳ таолонинг яратган нарсалари ўзгармай туришнинг ўзи Аллоҳнинг қударатининг далолатидир. Шу билан бирга Аллоҳ таоло истаган пайтида Ўзи яратган нарсаларни истаган тарафга ўзгартириши мумкин. Чунки Аллоҳ таолонинг қудратининг чеки йўқ. Сиз ўйлаган каби Аллоҳ ожиз бўлиб қолмайди.Сизнинг бу каби ўйлашингиз жуда ҳам нотўғри. Бу каби ўйлаш керак эмас. Балки, ўқиш, ўрганиш керак. Ҳамма ўзича ўйлайверса, нималар бўлмайди дейсиз. Сиз ўзингиздаги фойдасиз фикрларни йиғиштириб, ўрганишни йўлга қўйишингиз керак. Бизнинг дийнимиз таҳлимотларида сиз ўйлаётганга ўхшаш нарсаларга ўрин қолмаган.
