УЛИК ЯКИНЛАРИНИНГ ЙИГИСИ ТУФАЙЛИ АЗОБЛАНИШИ ХАКИДА
- Оишага Ибн Умарнинг, албатта, маййит унга ўз аҳлининг йиғиси ила азобланади, деган гапи зикр қилинди. Шунда у: «Аллоҳ Абу Абдурраҳмонни раҳмат қилсин. Аллоҳга қасамки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда гапирмаганлар. Лекин у зот: «Албатта, Аллоҳ кофирнинг азобини унинг аҳлининг унга йиғиси туфайли зиёда қилади», деганлар. Сизга Қуръоннинг ўзи етарли, «ҳеч бир гуноҳкор жон бошқасининг гуноҳини кўтармас», деди».Бошқа бир ривоятда эса: «Оиша Ибн Умарнинг: «Маййит аҳлининг йиғиси ила азобланади, деган гапини эшитиб, Абу Абдурраҳмонни Аллоҳ мағфират қилғай, албатта, у ёлғон гапирмаган. Лекин унутгандир ёки хато қилгандир, аслида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бир яҳудий аёлга унинг аҳли йиғлаётганида ўтиб қолганлар ва «булар унга йиғлашмоқда, у эса қабрида азобланмоқда», дедилар», деди» дейилган.Абдуллоҳ ибн Убайдуллоҳ ибн Абу Мулайка қуйидагиларни айтади: «Маккада Усмон розияллоҳу анҳунинг бир қизи (Умму Абон ) вафот этди. Унинг жанозасига бордик. У ерга Ибн Умар ва Ибн Аббос розияллоҳу анҳумолар ҳам ҳозир бўлдилар. Мен икковларининг ораларида ўтирар эдим. Шунда Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу Амр ибн Усмонга: «Йиғидан қайтармайсанми, ахир Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Маййит, албатта, аҳлининг унга йиғиси ила азобланади, деганлар», деди. Шунда Ибн Аббос розияллоҳу анҳу: «Умар розияллоҳу анҳу ҳам шунга ўхшаш гапни айтиб юрар эди», деди-да, гапида давом этиб: «Бир куни Умар розияллоҳу анҳу билан Маккадан чиқиб, Байдоога етиб келдик. Бирдан у дарахт тагида ўтирган йўловчиларни кўриб қолди ва анави йўловчилар ким экан, деди. Бориб қарасам, у Суҳайб экан, келиб хабарни айтдим. У менга, уни олдимга чақириб кел, деди. Қайтиб бориб, Суҳайбга амирул мўминин уни чақираётганини айтдим.Умар розияллоҳу анҳу мусибатга учраганда Суҳайб: «Вой биродарим! Вой соҳибим!» деб йиғлаб кириб келди. Умар розияллоҳу анҳу унга: «Эй Суҳайб, сен менга йиғлайсанми? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Албатта, маййит аҳлининг баъзи йиғиси туфайли азобланади», деганлар-ку», деди. Ибн Аббос гапида давом этиб: «Умар розияллоҳу анҳу ўлгандан кейин ўша гапни Оиша розияллоҳу анҳога зикр қилган эдим...», деб ушбу биз ўрганаётган ривоятни айтганлар.Демак, бу масалада катта саҳобийларнинг тушунчалари ҳам икки хил бўлган. Баъзилари май¬йитга унинг аҳлининг йиғиси туфайли азоб берилади, бошқалари эса, маййитга унинг аҳлининг йиғиси туфайли азоб бўлмайди, гуноҳ йиғлаганнинг ўзига бўлаверади, деганлар.Шу ерда таъкидлаб қўйишимиз керакки, гап маййитнинг орқасидан йиғлаганда азобланиши ёки азобланмаслиги ҳақида кетмоқда. Йиғлаш жоизми, йўқми, деган гап йўқ. Чунки айтиб йиғлаш жоиз эмаслиги маълум.Саҳобаи киромларнинг ушбу маййит аҳлининг унга айтиб йиғлаши туфайли азобланиши ёки азобланмаслиги ҳақидаги масала бўйича икки хил тушунганлари уламоларнинг баҳсларига сабаб бўлган. Бу баҳсларнинг натижаси ўлароқ, агар маййит айтиб йиғлашни қўллаб юрадиган бўлса ёки айтиб йиғлашни васият қилган бўлса, аҳлининг унга айтиб йиғлагани учун азобланади, бўлмаса азобланмайди, деганлар.Лекин маййит шу сабабдан бевосита азобланмаса ҳам озор топиши, хижолат бўлиши бор.
