- Ва алайкум ассалом! Аллоҳ бандасига ўта меҳрибон, балоғат ёшига етгунича инсонга ҳеч қандай ихтиёр бермади. Кимдан туғилишини, қаерда туғилишини, қайси шаклда туғилишини. Буларни ҳаммасини мажбурий қилди. Ризқини ҳам Ўзи етказди, балоғат яқинлашгач Унга ихтиёр берди, ақл берди. Ҳамма тарафдан Аллоҳ Ўзининг борлигини билдирувчи аломатларни кўрсатиб қўйди. Ихтиёр беришидан мурод Аллоҳ Ўзини мажбурлаб яхши кўришни хоҳламади. Агар Мени яхши кўрса ўз ихтиёри билан яхши кўрсин, Менга итоат қилса ўз ихтиёри билан итоат қилсин. агар Мендан юз ўгирса ўз ихтиёри билан юз ўгирсин деган маънода. Агар банда Роббисини ихтиёр қилси, итоат қилса, гуноҳларига надомат ва тавба қилса абадий жаннат беришини, Ўз дийдорига мушарраф қилишини ваъда қилди.
عن أنس بن مالك رضي الله عنه قال: سمعت رسول الله - صلى الله عليه وسلم - يقول: قال الله تبارك وتعالى: (يا ابن آدم إنك ما دعوتني ورجوتني غفرت لك على ما كان فيك ولا أبالي، يا ابن آدم لو بلغت ذنوبك عنان السماء ثم استغفرتني غفرت لك ولا أبالي، يا ابن آدم إنك لو أتيتني بقراب الأرض خطايا ثم لقيتني لا تشرك بي شيئا لأتيتك بقرابها مغفرة) رواه الترمذي
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Аллоҳ таборак ва таъало “Эй Одам фарзанди сен Менга дуо қилар экансан ва Мендан умид қилар экансан ҳар қанча гуноҳга ботган бўлсанг ҳам сени кечираман. Кечиришимга парво ҳам қилмайман. Эй Одам фарзанди агар сени гуноҳларинг само булутларига етган тақдирда ҳам сен Мендан мағфират сўрасанг сени кечираман ва кечиришимга парво ҳам қилмайман. Эй Одам фарзанди агар сен Менинг ҳузуримга дунё тўла гуноҳ билан келсангу сўнг Менга бирор нарсани шерик қилмаган ҳолатда йўлиқсанг, сенга дунё тўла мағфират билан муомала қиламан” деди” деяётганларини эшитганман.
Термизий ривояти.
Бутун дунё инсонлари тинмай гуноҳ қилганларида ҳам уларнинг гуноҳи осмонгача етадиган бўлолмайди. Гап фақат тавба қилишда холос. Роббисидан юз ўгирмасликда холос. Аллоҳ таоло “Нисо” сурасида
وَمَن يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّهَ يَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَّحِيمًا
110. Ким бир ёмонлик қилса ёки ўзига зулм этса, сўнгра Аллоҳдан мағфират сўраса, Аллоҳнинг тавбани кўплаб қабул қилувчи, ўта раҳмли эканини топадир – деб марҳамат қилган.
Бу ихтиёр инсон вафот топгуничадир. Вафот топгач яна мажбурий ҳолатига тушади. Ёки азоб олишга мажбур ёки неъматтга кўмилишга мажбур бўлади. Шу озгина муддатда бандада танлаш ихтиёри бўлади.
عَنِ ابْنِ أَبِي مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ كَانَ يَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ: رَبِّ اغْفِرْ لِي خَطِيئَتِي وَجَهْلِي وَإِسْرَافِي فِي أَمْرِي كُلِّهِ، وَمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّي، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي خَطَايَايَ وَعَمْدِي وَجَهْلِي وَهَزْلِي، وَكُلُّ ذَلِكَ عِنْدِي، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَا قَدَّمْتُ وَمَا أَخَّرْتُ، وَمَا أَسْرَرْتُ وَمَا أَعْلَنْتُ، أَنْتَ الْمُقَدِّمُ، وَأَنْتَ الْمُؤَخِّرُ، وَأَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
وَقَالَ عُبَيْدُ اللهِ بْنُ مُعَاذٍ: وَحَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ بْنِ أَبِي مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Ибн Абу Мусо отасидан ривоят қилади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дуо қилардилар: «Роббиғфирлии хотии’атии ва жаҳлии ва исроофии фии амрии куллиҳ ва маа анта аъламу биҳии миннии. Аллоҳуммағфирлии хотоойаая ва ъамдии ва жаҳлии ва ҳазлии ва куллу залика ъиндии. Аллоҳуммағфирлии маа қоддамту ва маа аххорту ва маа асрорту ва маа аълант, антал муқоддиму ва антал му’аххир ва анта ъалаа кулли шай’ин қодиир».
* Дуонинг маъноси: «Роббим, хатойимни, нодонлигимни, барча ишлардаги исрофимни ва Ўзинг мендан кўра яхшироқ билган нарсаларимни мағфират қилгин! Аллоҳим, хатоларимни: қасддан қилганим, ҳазиллашиб қилганим, нодонликдан қилганларимни мағфират қилгин! Буларнинг барчаси менда бордир. Аллоҳим, менинг аввалу охир, хуфёнаю ошкора қилган(гуноҳ)ларимни мағфират қилгин. Муқаддим (олдинга қўювчи) ҳам Ўзингсан, Муаххир (орқага сурувчи) ҳам Ўзингсан. Сен ҳар нарсага қодирсан». (“Олтин силсила” китобидан Саҳиҳул Бухорий). Валлоҳу аълам!