Савдо ҳақида
Ассалому алайкум! Хурматли устозлар, биз Москва шаҳрида балик савдоси билан шуғулланамиз. Биласизлар бу ерда аксари харидорлар мусулмон эмас. Биз ҳаридорларга юқори хизмат кўрсатишга ҳаракат қиламиз, яъни ортиқча хизмат. Бу балиқни яхшилаб ювиб, чиройли идишларга солиб, ҳар хил безаклар бериб ва ҳоказо. Биз буларни харидорга ёқиб, яна бизга келиши учун қиламиз, чунки атрофда конкуретлар бор, улар ҳам мусулмон эмаслар. Алҳамдулиллаҳ бизнинг савдоимиз уларникидан анча чаққон, сабаби ана ўшандай ортиқча хизмат қилганимиз учун ҳамдир. Лекин бизни ўйлантираётган савол, бир биродар ишимизни кўриб, “кофирга бунчалик меҳр билан ортиқча хизмат қилишларинг нотўғри” деяпти. Биз “ўзимиз учун қиляпмиз бу ишларни” десак ҳам “барбир, ортиғи керак эмас. Кофирни яхши кўриб қолишга ўтиб қолмасин” деяпти. Шунга сиз азизлардан сўраб кўришга қарор қилдик. Шунга нима дейсизлар устозлар?
Бизларни ҳам дуо қилинглар, ҳалол ишлашни, ҳалол молу-ризқ топишни насиб айласин. Аллоҳ барчамиздан рози бўлсин.
Ва алайкум ассалом! Бу ерда уларнинг қалбларини Исломга улфат қилиш бор. Шариат эса уларнинг қалбларини улфат қилиш учун ҳатто закот беришни ҳам жоиз қилган. Кейинчалик закот борасида уламоларнинг ихтилофи бўлсада, уларнинг қалбларини Исломга улфат қилиш учун бўлган ҳаракат қиёматгача давом этади. ҚАЛБЛАРИ УЛФАТ ҚИЛИНАДИГАНЛАР ТОИФАСИ «Қалблари улфат қилинадиганлар» деганда Исломга киришидан ёки Исломда собит бўлишидан умид қилинаётган кишилар ҳамда Исломни уларнинг ёмонлигидан тўсиш, Ислом йўлида хизмат қилдириб, мусулмонларга ёрдам бериш кўзланаётган кишилар тушунилади. Улар бир неча қисмга бўлинади: 1. Закотдан улуш олса, ўзи ҳам, аҳли-аёли, уруғ-аймоғи ҳам Исломга кириши умид қилинадиган кишилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Сафвон ибн Умайяга шундай муомала қилганлар. Макка фатҳ қилинган куни унга омонлик эълон қилганлар ва тўрт ой муҳлат берганлар. У сафарда эди. Қайтиб келиб, кофир ҳолида Ҳунайн урушида мусулмонлар билан бирга қатнашган. Бу урушга чиқишдан олдин Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг силоҳини қарзга олган эдилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам унга бир водий тўла туяни юклари билан ато қилиб берганлар. Имом Муслим ва Имом Термизийлар қилган ривоятда Сафвон ибн Умайя: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мен учун энг ёмон одам бўлиб кўринар эдилар. Мол бердилар, мол беришда давом этавердилар ва ниҳоят, мен учун энг маҳбуб одамга айландилар», деган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Ислом учун нима сўралса, бераверар эдилар. Шу сабабли Исломга кирганлар ҳам анчагина бўлган. 2. Ислом ва мусулмонлар учун ёмонлик қилиши мумкин бўлган, мол-мулк берилса, ўша ёмонлигини қайтариш имкони бўлган кишилар. Баъзи одамлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келишар, уларга закотга тушган молдан берсалар, «Ислом жуда яхши дин-да», деб мақтаб кетишар, бермасалар, ёмонлаб кетишар эди. 3. Исломга янги кирган-у, закот молидан берилса, Исломда собит бўлиши умид қилинадиган одамлар. Одатда Исломга янги кирган одам ота-онаси, қариндош-уруғи, жамияти ва эски динининг аҳли томонидан турли тазйиқларга, жумладан, иқтисодий тазйиқларга ҳам учрайди. Шунинг учун у ёрдамга муҳтож бўлиб туради. 4. Обрў-эътиборли, бошқа миллатлардаги ўзи каби нуфузли кишиларни танийдиган мусулмонлар. Уларга қилинган яхши муомала туфайли ана шу бошқа миллат вакиллари ҳам иймонга келишидан умид қилинса, ўша мусулмонларга ҳам закотдан берилган. Адий ибн Ҳотим ва Забурқон ибн Баррлар жуда яхши мусулмон бўлганлар, қавмлари ичида обрў-эътиборли бўлганлар. Лекин шунга қарамай, ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу уларга закотдан улуш берганлари бунга ҳужжат қилиб келтирилади. 5. Ўз қавмларида катта обрўга эга бўлган, аммо иймони ҳали заиф кишиларнинг кўнглини улфат қилиш учун ҳам уларга закот моли берилган. Пайғамбаримиз алайҳиссалом Ҳавозиндан тушган ўлжалардан ана шундай кишиларга ҳам берганлар. Уларнинг кўпчилиги Макка аҳли эди. Кейин улар ҳақиқатда ҳам яхши мусулмон бўлиб кетишди. 6. Душман билан чегарадош жойларда ҳимоя-мудофаа ишини бажариб турган мусулмонлар. 7. Закот йиғиш ишларида обрў-эътиборлари билан ёрдам берадиган мусулмонлар. Ҳозирги кунда қалблари улфат қилинадиганлар учун ажратилган улушдан олишга ҳақли кишилар борми? Уламоларимиз бу ҳақда кўпгина фикрлар айтишган. Ҳанбалий мазҳаби: «Бу улушга ҳақлилар доимо бор», дейди. Ҳанафий уламолар эса: «Бу ҳукм насх бўлган, ҳозир қалби улфат топганлар йўқ», дейишади. (“Мўминнинг нажоти” китобидан). Валлоҳу аълам!
