Таwаккул

Аллоҳга таwаккал қилиш ҳақида уламоларимиз : "Инсон қулидан келганини яҳшилаб қилади, қолганини эса Аллоҳга таwаккал қилади", - дейдилар. Мани бироз уйлантирган эри "Инсон қулидан келгани" булмоқда. Бу бироз нисбий тушунчага уҳшамоқда. Уз ҳаётимда куп маротаба шу масалага дуч келдим. Масалан, илмий даргоҳда уқиётган уқувчи диплом ишини қулидан келганича яҳшилаб ёзиб, қолганини Аллоҳга таwаккал қилиб топширди ва 4 баҳо олди. Сунг унинг ҳаёлидан икки ҳил фикр утади: У ёҳуд қулидан келганини қилмади ёки унинг савияси шу баҳога мос. Талаба узига узи савол беради, ҳақиқатан ҳам у қулидан келганини қила олдими? Балки у бунданда яҳшироқ қилиши мумкин эди?! Ёки бу унинг тақдири эди. Ҳамма нарсани тақдирга тункаб қуйиш ҳам булмайди. Аллоҳ эрда сабаблар яратиб, уларга бошқа нарсаларни бог'лаб қуйди. Шундай экан ҳар бир инсон сабабни бажариши лозим. Бундай савол одатда инсоннинг савиясига бог'лиқ булган ишларда пайдо булади. Инсон исталганча қулидан келганини қилиб, ишни пуҳта бажарган булсин, аммо ҳамиша унданда яҳшироқ қилиш имкони мавжуд булиб қолаверади. Натижада булиб утган ишда инсон узини айблаб, руҳан эзилиши мумкин. Бу масалада қандай юл тутиш керак?ЖазакАллаҳу кҳайр..