Мўминнинг ўлими

– Ва алайкум ассалом! Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётлари давомида турфа қийинчилиқ мушкуллиқ душманлари тарафидан кўплаб азият ва ҳақоратларни кўрганлар, уларга сабр қилганлар, бу учун ажр олиб, даражалари янада юқори бўлган. Ўлим олдидан қийинчилик ва шиддатни бошдан ўтказганликлари ҳам У зотнинг сабр ила даражалари янада ошиши учундир. Тоинки у зот сабрда биз умматлари учун ўрнак бўлдилар. 

عن عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قالت : " إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ بَيْنَ يَدَيْهِ رَكْوَةٌ فِيهَا مَاءٌ ، فَجَعَلَ يُدْخِلُ يَدَيْهِ فِي المَاءِ ، فَيَمْسَحُ بِهِمَا وَجْهَهُ ، وَيَقُولُ : ( لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ، إِنَّ لِلْمَوْتِ سَكَرَاتٍ ) ، ثُمَّ نَصَبَ يَدَهُ فَجَعَلَ يَقُولُ: ( فِي الرَّفِيقِ الأَعْلَى ) حَتَّى قُبِضَ وَمَالَتْ يَدُهُ " .

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларида ичига сув солинган тери чўмич [Умар “ёки ёғоч чўмич”, деб иккиланди] бор эди. У зот қўлларини сувга тиқиб, юзларига суртар ва: “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. Албатта, ўлимнинг талвасаси бордир”, дер эдилар. Сўнг қўлларини тик кўтариб, “Рафиқи аълога!” дея бошладилар. Ниҳоят, руҳлари қабз қилинди ва қўллари (ёнларига) тушди”. (“Олтин силсила” китобидан Саҳиҳул Бухорий).

عَنْ عَبْدِ اللهِ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم وَهْوَ يُوعَكُ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنَّكَ تُوعَكُ وَعْكًا شَدِيدًا. قَالَ: «أَجَلْ، إِنِّي أُوعَكُ كَمَا يُوعَكُ رَجُلَانِ مِنْكُمْ». قُلْتُ: ذَلِكَ أَنَّ لَكَ أَجْرَيْنِ؟ قَالَ: «أَجَلْ ذَلِكَ كَذَلِكَ، مَا مِنْ مُسْلِمٍ يُصِيبُهُ أَذًى شَوْكَةٌ فَمَا فَوْقَهَا إِلَّا كَفَّرَ اللهُ بِهَا سَيِّئَاتِهِ، كَمَا تَحُطُّ الشَّجَرَةُ وَرَقَهَا»

Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига кирдим, у зот иситмалаётган эканлар. «Эй Аллоҳнинг Расули, сизни жуда қаттиқ иситма тутади да», дедим. У зот: «Ҳа, мени сизлардан икки кишини тутганчалик иситма тутади», дедилар. «Бу сизга икки ҳисса ажр бўлиши учундир-да?» дедим. У зот: «Ҳа, худди шундай. Ҳеч бир мусулмон йўқки, унга бирор озор, тикан ва ундан каттароқ нарса етганда Аллоҳ шу туфайли унинг ёмонликларини худди дарахт баргларини тўкканидек ўчирмаса», дедилар». (“Олтин силсила” китобидан Саҳиҳул Бухорий).

عَنْ مُصْعَبِ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: قُلْتُ يَا رَسُولَ اللهِ، أَيُّ النَّاسِ أَشَدُّ بَلَاءً؟ قَالَ: الْأَنْبِيَاءُ ثُمَّ الْأَمْثَلُ فَالْأَمْثَلُ، فَيُبْتَلَى الرَّجُلُ عَلَى حَسَبِ دِينِهِ، فَإِنْ كَانَ دِينُهُ صُلْبًا اشْتَدَّ بَلَاؤُهُ، وَإِنْ كَانَ فِي دِينِهِ رِقَّةٌ ابْتُلِيَ عَلَى حَسَبِ دِينِهِ، فَمَا يَبْرَحُ الْبَلَاءُ بِالْعَبْدِ حَتَّى يَتْرُكَهُ يَمْشِي عَلَى الْأَرْضِ مَا عَلَيْهِ خَطِيئَةٌ

Мусъаб ибн Саъддан, у отаси розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Эй Аллоҳнинг Расули, қайси одамларнинг балога учраши шиддатлироқ?» дедим. «Анбиёлар, сўнгра (мартабада) улардан кейингилар ва улардан кейингилар. Киши динига қараб балога гирифтор қилинади. Агар дини маҳкам бўлса, бало ҳам шиддатли бўлади. Агар динида сустлик бўлса, динига қараб балога дучор қилинади. Банда ер юзида гуноҳсиз ҳолатда юрадиган бўлгунича бало у билан бардавом бўлади», дедилар».
Шарҳ: Бундан балолар гуноҳларнинг ювилишига сабаб бўлиши билан бирга, анбиёлар каби бегуноҳ зотларнинг даражалари янада юқори бўлиши учун ҳам хизмат қилиши келиб чиқади. Демақ диндор ва тақводор кишиларнинг баъзи бир бало-офатларга дучор бўлишларини ҳам худди шу маънода англаш керак. Инчунин, зоҳидлик ишқида юрган солиҳ бандаларга бало-офатлар етиши ҳам бежиз эмаслигини билиб қўйиш лозим.

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ , حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنِ ابْنِ الْهَادِ، عَنْ مُوسَى بْنِ سَرْجِسَ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّهَا قَالَتْ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، وَهُوَ بِالْمَوْتِ وَعِنْدَهُ قَدَحٌ فِيهِ مَاءٌ، وَهُوَ يُدْخِلُ يَدَهُ فِي الْقَدَحِ، ثُمَّ يَمْسَحُ وَجْهَهُ بِالْمَاءِ، ثُمَّ يَقُولُ: اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى مُنْكَرَاتِ أَوْ قَالَ: عَلَى سَكَرَاتِ الْمَوْتِ

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: 
«Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламни вафот этаётганларида кўрдим. У зотнинг олдиларида бир қадан бўлиб, унда сув бор эди. У зот қўлларини қадаҳга тиқиб, юздарини сув билан артар ва «Аллоҳим, ўлимнинг мункаротларини [ёки ўлимнинг талвасасини] (енгиб ўтишда) менга ёрдам бер», дер эдилар». 
Термизий “Шамоили Муҳаммадия”да ривоят қилган

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ الْبَزَّازُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُبَشِّرُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْعَلاءِ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: لا أَغْبِطُ أَحَدًا بَهَوْنِ مَوْتٍ بَعْدَ الَّذِي رَأَيْتُ مِنْ شِدَّةِ مَوْتِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: 
«Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламнинг ўлимларидаги шиддат ва қийинчиликни кўрганимадан кейин бирор кишининг енгил ўлимига ҳавас қилмайман».
Термизий “Шамоили Муҳаммадия”да ривоят қилган. Валлоҳу аълам!