Тара
Ассалому алайкум! Мен улгуржи помидор сотиб оламан масалан бир ёки иккита юк машинасида ва помидорлар ёғоч яшикларга солинган бўлади. Мазкур яшиклар сотиб олаётганима нам бўлганлиги учун сотувчи 1.2 кг тара айириб беради. Мен вилоятга олиб боргунимча яшиклар қуриб қолади шунинг учун яшикдаги помидорларни 1кг тара айириб сотсам бўладими? Яшикларни помидорини бўшатиб тортиб кўрдим 1кг чиқди.
– Ва алайкум ассалом! Савдогарларда ушбу масала кўп учрайди. Катта миқдорда маҳсулот сотиб олаётганда харидор сотувчидан молнинг маълум миқдорини “скидка” қилиб беришини (текинга беришини) талаб қилади. Бу эса эвазсиз мол талаб қилиш бўлиб, рибо ҳисобланади. Мисол учун: “1 тонна помидорингизни ҳаммасини сотиб оламан, килосини 2000 сўмдан берасиз. Лекин 30 килограм “скидка” қилиб берасиз. Чунки йўлда олиб кетаётганимда урилиб яроқсизга чиқиши мумкин” деса, ўша 30 килограмини эвазсиз талаб қилаётган бўлади. Бундай қилиш дуруст эмас. Бунинг дуруст кўриниши юқоридаги ҳолатда: “Ушбу (ажратиб қўйилган тайёр помидорларни кўрсатиб, вазнини айтмасдан) помидорларингизни шу туришини (у ерда 1 тонна турибди. Буни икки томон ҳам билади) 1.940.000 сўмга сотинг” дейиши, ёки “1 тонна помидорни 1.940.000 сўмга сотинг” дейишидир. Вазнини келишиб савдо қилганда сотиб олинган молни тарозида тортиб қўйиш ҳам шарт. Чунки келишилгандан кўп бериб юборган бўлса, сотувчининг ҳақи харидорга ўтиб кетган ёки аксинча бўлган бўлиши мумкин. Валлоҳу аълам!
