Қандай чақириш кeрак?
Ассалому алайкум! Мўмин муслима ўз дадасидан бошқасини дадам-отам дeб аташи мумкин эмас экан. Агар шу гап рост бўлса қайнота қайнонага ҳам таълуқлими? Жавоб учун олдиндан раҳмат.
Ва алайкум ассалом! Сиз ушбу саволингиз ила жамиятимиздаги ўзи кўпчиликка сезилмас, аммо ўта даҳшатли муаммони кўтаргансиз. Бунинг учун алоҳида ташаккур. Энди мазкур муаммо ҳақида бир-икки оғиз сўз айтиб ўтишимиз керак бўлади. Бу муаммо диний илмлардан, араб тилидан бехабар одамларнинг китоб ёзиши, таржима қилиш ва шунга ўхшаш ишлардан иборатдир. Баъзи бир ҳадисларнинг таржимаси туфайли ҳаром нарса ҳалолга айланиб қолгани ҳам аччиқ ҳақийқат. Мисол учун, “Саҳиҳ Бухорий”нинг таржимасида калтакесак ҳалол деган тарзда ҳадис таржима қилинган. Таржимон “Зобб” деган ҳайвонни калтакесак деб ўйлаган ва шундай таржима қилган. Зобб ҳалол, аммо калтакесак ҳаромлиги сал диний илми бор одам учун сир эмас.-Бунга ўхшаш ҳолатлар бошқа таржималарда ҳам кўп учраб туради. -Агар таржима тўғри бўлса ҳам, қуруқ таржиманинг ўзи одамларнинг бошини айлантиради, турли чалкашликларга олиб боради ва ихтилофлар ҳамда уриш-жанжаллар келиб чиқишига сабаб бўлади. Буни барча уламолар қайта-қайта таҳкидлаганлар ва таҳкидламоқдалар.-Сиз кўтарган масалага келсак, афтидан ҳадис матнини таржимадан кўчирганга ўхшайсиз. Қайси имомлар ривояти эканини ёзганингиз ҳам шунга далолат. Ҳақиқатда, мазкур икки улуғ имом шу маънодаги ҳадисга ўхшаш ҳадисни ривоят қилишган. Аммо таржима маънони қўпол тарзда бузган. -Имом Бухорийнинг ривоятида арабча матн қуйидагича:
عَنْ سَعْدٍ رضى الله عنه - قَالَ سَمِعْتُ النَّبِىَّ - صلى الله عليه وسلم - يَقُولُ « مَنِ ادَّعَى إِلَى غَيْرِ أَبِيهِ ، وَهْوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ غَيْرُ أَبِيهِ ، فَالْجَنَّةُ عَلَيْهِ حَرَامٌ
Унинг тўғри таржимаси “Ким отасидан бошқани отаси эмаслигини билиб туриб, отам деб даъво қилса, жаннат унга ҳаромдир”, бўлади.Бу ерда тажимон “Иддаъо” даъво қилиш сўзини “даъо” чақириш сўзига алмаштириб қўйган. Оқибатда ким отасидан бошқага “ота” деб муржаат қилса, жаннат унга ҳаромдир” деган маъно чиққан. Аммо бу катта ёшдаги қарияларга ҳурмат юзасидан “отахон” ёки “отажон” деб мурожаат қилганга ҳам жаннат ҳаром бўлади дегани эмас. Сиз буни сўраб яхши қилибсиз. Аммо сўрамай фатво бериб кўпчиликни фаришон қилганлар ҳам бор.Бир киши ташвишли ҳолда қабулимга кирди. Хатарли масала чиқиб қолди. Ҳозир вилоятда телефонда кутиб туришибди. Бир неча оила бузулиб кетмоқда. Тезроқ жавоб беришимиз керак! Сиздан сўрашни менга ҳавола қилишди, деди. Бир отинча мен фалон, фалон китобларда ўқидим, деб арабча китобларнинг номини айтиб ким отасидан бошқага ота деб мурожаат қилса, кофир бўлади, депти. Қайинотасини ота дейдиган келинлар бор экан шуларнинг оиласи бузилиш арафасига келиб қолибди.Жоҳилликнинг даражасини қаранг! Чаласоводликнинг касофатини қаранг. Илмсиз фатво беришнинг офатини қаранг! Шунинг учун ҳам, Набаий алайҳиссалом “Фатвога журъатлироғингиз, дўзахга журъатлироғингиздир” деганларда!Ҳаммамиз яхши англаб етишимиз керак бўлган ҳақиқатлардан бири диний таълимни яхши ўзлаштириб устозлардан рухсат олмаган кишилар, диний китоб ёзиш, таржима қилиш, ваъз қилиш ва фатво бериш ишларига яқин келмасинлар.Аллоҳ барчамизни тўғри йўлдан адаштирмасин!
