Ҳадисда зикр қилинган чақалоқлар

Ваалайкум ассалом! 1). Аслида чақалоқлигида гапирганлар тўрттадан кўпчиликни ташкил қиладилар. Улар ҳақида келган ҳадисларнинг баъзилар саҳиҳ баъзилар заиф. 

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: رَضِي اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ  صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: لَمْ يَتَكَلَّمْ فِي الْمَهْدِ إِلَّا ثَلَاثَةٌ: عِيسَى، وَكَانَ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ جُرَيْجٌ، كَانَ يُصَلِّي، جَاءَتْهُ أُمُّهُ فَدَعَتْهُ، فَقَالَ: أُجِيبُهَا أَوْ أُصَلِّي؟ فَقَالَتِ: اللَّهُمَّ لَا تُمِتْهُ حَتَّى تُرِيَهُ وُجُوهَ الْمُومِسَاتِ. وَكَانَ جُرَيْجٌ فِي صَوْمَعَتِهِ، فَتَعَرَّضَتْ لَهُ امْرَأَةٌ وَكَلَّمَتْهُ فَأَبَى، فَأَتَتْ رَاعِيًا، فَأَمْكَنَتْهُ مِنْ نَفْسِهَا، فَوَلَدَتْ غُلَامًا، فَقَالَتْ: مِنْ جُرَيْجٍ. فَأَتَوْهُ فَكَسَرُوا صَوْمَعَتَهُ، وَأَنْزَلُوهُ وَسَبُّوهُ، فَتَوَضَّأَ وَصَلَّى ثُمَّ أَتَى الْغُلَامَ فَقَالَ: مَنْ أَبُوكَ يَا غُلَامُ؟ قَالَ: الرَّاعِي. قَالُوا: نَبْنِي صَوْمَعَتَكَ مِنْ ذَهَبٍ؟ قَالَ: لَا، إِلَّا مِنْ طِينٍ. وَكَانَتِ امْرَأَةٌ تُرْضِعُ ابْنًا لَهَا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ، فَمَرَّ بِهَا رَجُلٌ رَاكِبٌ ذُو شَارَةٍ، فَقَالَتِ: اللَّهُمَّ اجْعَلِ ابْنِي مِثْلَهُ. فَتَرَكَ ثَدْيَهَا، وَأَقْبَلَ عَلَى الرَّاكِبِ فَقَالَ: اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِي مِثْلَهُ. ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى ثَدْيِهَا يَمَصُّهُ - قَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ: كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى النَّبِيِّ  صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَمَصُّ إِصْبَعَهُ - ثُمَّ مُرَّ بِأَمَةٍ، فَقَالَتِ: اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلِ ابْنِي مِثْلَ هَذِهِ. فَتَرَكَ ثَدْيَهَا فَقَالَ: اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِثْلَهَا. فَقَالَتْ: لِمَ ذَاكَ؟ فَقَالَ: الرَّاكِبُ جَبَّارٌ مِنَ الْجَبَابِرَةِ، وَهَذِهِ الْأَمَةُ يَقُولُونَ: سَرَقْتِ زَنَيْتِ. وَلَمْ تَفْعَلْ  

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Бешикда фақат учтаси гапирган:
Ийсо;
Бану Исроилда Журайж деган киши бор эди. У намоз ўқиётган эди, онаси келиб қолиб, уни чақирди. У унга жавоб берсаммикан ёки намоз ўқийверсаммикан, деб қолди. Шунда онаси: «Аллоҳим! Унга фоҳишаларнинг юзини кўрсатмагунингча ўлдирма», деди. Журайж ўз узлатгоҳида эди. Бир аёл унга рўбарў келиб, гап отган эди, (Журайж) кўнмади. Шунда аёл бир чўпоннинг олдига бориб, унга ўзини топширди ва бир бола туғиб, «Бу Журайждан бўлган», деди. Шунда унинг олдига келиб, узлатгоҳини бузиб ташлашди, ўзини тушириб юборишди ва ҳақоратлашди. Шунда у таҳорат олиб, намоз ўқиди. Сўнгра боланинг олдига келиб: «Отанг ким, эй бола?» деди. У: «Чўпон», деди. (Шундан кейин) одамлар: «Узлатгоҳингни олтиндан қуриб берамиз», дейишди. У: «Йўқ, фақат лойдан (қурасиз)», деди;
Бану Исроиллик бир аёл ўғлини эмизаётган эди, унинг олдидан бир кўркам отлиқ киши ўтиб қолди. Аёл: «Аллоҳим, ўғлимни шунга ўхшатгин», деди. Шунда бола унинг кўкрагини ташлаб, отлиққа бурилди-да: «Аллоҳим, мени унга ўхшатиб қўймагин», деди. Сўнг яна (онасининг) кўкрагига бурилиб, уни сўра бошлади. – Абу Ҳурайра: «Мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўз бармоқларини сўраётганлари ҳамон кўз ўнгимда», деди. – Кейин бир чўри олиб ўтилди. Аёл: «Аллоҳим, ўғлимни мана шунга ўхшатиб қўймагин», деди. Шунда бола унинг кўкрагини ташлади-да: «Аллоҳим, мени шунга ўхшатгин», деди. Шунда аёл: «Нима учун?» деди. (Бола): «Отлиқ зўравонлардан бири эди. Мана бу чўрига эса: «Ўғрилик қилгансан, зино қилгансан», дейишяпти, бироқ у бундай қилмаган», деди». (“Олтин силсила” китобидан Саҳиҳул Бухорий). 

عن ابن عباس رضي الله عنهما أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: لم يتكلم في المهد إلا أربعة: عيسى، وشاهد يوسف، وصاحب جريج، وابن ماشطة فرعو رواه الحاكم وأحمد والبزار  

Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Бешигида туриб гапирганлар тўрттадир. Ийсо, Юусуфнинг гувоҳи, Журайжнинг соҳиби ва Фиръавн соч таровчисининг ўғли. 

عَنْ صُهَيْبٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « كَانَ مَلِكٌ فِيمَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَكَانَ لَهُ سَاحِرٌ فَلَمَّا كَبِرَ قَالَ لِلْمَلِكِ إِنِّى قَدْ كَبِرْتُ فَابْعَثْ إِلَىَّ غُلاَمًا أُعَلِّمْهُ السِّحْرَ. فَبَعَثَ إِلَيْهِ غُلاَمًا يُعَلِّمُهُ فَكَانَ فِى طَرِيقِهِ إِذَا سَلَكَ رَاهِبٌ فَقَعَدَ إِلَيْهِ وَسَمِعَ كَلاَمَهُ فَأَعْجَبَهُ فَكَانَ إِذَا أَتَى السَّاحِرَ مَرَّ بِالرَّاهِبِ وَقَعَدَ إِلَيْهِ فَإِذَا أَتَى السَّاحِرَ ضَرَبَهُ فَشَكَا ذَلِكَ إِلَى الرَّاهِبِ فَقَالَ إِذَا خَشِيتَ السَّاحِرَ فَقُلْ حَبَسَنِى أَهْلِى. وَإِذَا خَشِيتَ أَهْلَكَ فَقُلْ حَبَسَنِى السَّاحِرُ. فَبَيْنَمَا هُوَ كَذَلِكَ إِذْ أَتَى عَلَى دَابَّةٍ عَظِيمَةٍ قَدْ حَبَسَتِ النَّاسَ فَقَالَ الْيَوْمَ أَعْلَمُ آلسَّاحِرُ أَفْضَلُ أَمِ الرَّاهِبُ أَفْضَلُ فَأَخَذَ حَجَرًا فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ أَمْرُ الرَّاهِبِ أَحَبَّ إِلَيْكَ مِنْ أَمْرِ السَّاحِرِ فَاقْتُلْ هَذِهِ الدَّابَّةَ حَتَّى يَمْضِىَ النَّاسُ. فَرَمَاهَا فَقَتَلَهَا وَمَضَى النَّاسُ فَأَتَى الرَّاهِبَ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ لَهُ الرَّاهِبُ أَىْ بُنَىَّ أَنْتَ الْيَوْمَ أَفْضَلُ مِنِّى. قَدْ بَلَغَ مِنْ أَمْرِكَ مَا أَرَى وَإِنَّكَ سَتُبْتَلَى فَإِنِ ابْتُلِيتَ فَلاَ تَدُلَّ عَلَىَّ . وَكَانَ الْغُلاَمُ يُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَيُدَاوِى النَّاسَ مِنْ سَائِرِ الأَدْوَاءِ فَسَمِعَ جَلِيسٌ لِلْمَلِكِ كَانَ قَدْ عَمِىَ فَأَتَاهُ بِهَدَايَا كَثِيرَةٍ فَقَالَ مَا هَا هُنَا لَكَ أَجْمَعُ إِنْ أَنْتَ شَفَيْتَنِى فَقَالَ إِنِّى لاَ أَشْفِى أَحَدًا إِنَّمَا يَشْفِى اللَّهُ فَإِنْ أَنْتَ آمَنْتَ بِاللَّهِ دَعَوْتُ اللَّهَ فَشَفَاكَ. فَآمَنَ بِاللَّهِ فَشَفَاهُ اللَّهُ فَأَتَى الْمَلِكَ فَجَلَسَ إِلَيْهِ كَمَا كَانَ يَجْلِسُ فَقَالَ لَهُ الْمَلِكُ مَنْ رَدَّ عَلَيْكَ بَصَرَكَ قَالَ رَبِّى. قَالَ وَلَكَ رَبٌّ غَيْرِى قَالَ رَبِّى وَرَبُّكَ اللَّهُ. فَأَخَذَهُ فَلَمْ يَزَلْ يُعَذِّبُهُ حَتَّى دَلَّ عَلَى الْغُلاَمِ فَجِىءَ بِالْغُلاَمِ فَقَالَ لَهُ الْمَلِكُ أَىْ بُنَىَّ قَدْ بَلَغَ مِنْ سِحْرِكَ مَا تُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَتَفْعَلُ وَتَفْعَلُ . فَقَالَ إِنِّى لاَ أَشْفِى أَحَدًا إِنَّمَا يَشْفِى اللَّهُ. فَأَخَذَهُ فَلَمْ يَزَلْ يُعَذِّبُهُ حَتَّى دَلَّ عَلَى الرَّاهِبِ فَجِىءَ بِالرَّاهِبِ فَقِيلَ لَهُ ارْجِعْ عَنْ دِينِكَ. فَأَبَى فَدَعَا بِالْمِئْشَارِ فَوَضَعَ الْمِئْشَارَ فِى مَفْرِقِ رَأْسِهِ فَشَقَّهُ حَتَّى وَقَعَ شِقَّاهُ ثُمَّ جِىءَ بِجَلِيسِ الْمَلِكِ فَقِيلَ لَهُ ارْجِعْ عَنْ دِينِكَ. فَأَبَى فَوَضَعَ الْمِئْشَارَ فِى مَفْرِقِ رَأْسِهِ فَشَقَّهُ بِهِ حَتَّى وَقَعَ شِقَّاهُ ثُمَّ جِىءَ بِالْغُلاَمِ فَقِيلَ لَهُ ارْجِعْ عَنْ دِينِكَ. فَأَبَى فَدَفَعَهُ إِلَى نَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ اذْهَبُوا بِهِ إِلَى جَبَلِ كَذَا وَكَذَا فَاصْعَدُوا بِهِ الْجَبَلَ فَإِذَا بَلَغْتُمْ ذُرْوَتَهُ فَإِنْ رَجَعَ عَنْ دِينِهِ وَإِلاَّ فَاطْرَحُوهُ فَذَهَبُوا بِهِ فَصَعِدُوا بِهِ الْجَبَلَ فَقَالَ اللَّهُمَّ اكْفِنِيهِمْ بِمَا شِئْتَ. فَرَجَفَ بِهِمُ الْجَبَلُ فَسَقَطُوا وَجَاءَ يَمْشِى إِلَى الْمَلِكِ فَقَالَ لَهُ الْمَلِكُ مَا فَعَلَ أَصْحَابُكَ قَالَ كَفَانِيهِمُ اللَّهُ. فَدَفَعَهُ إِلَى نَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ اذْهَبُوا بِهِ فَاحْمِلُوهُ فِى قُرْقُورٍ فَتَوَسَّطُوا بِهِ الْبَحْرَ فَإِنْ رَجَعَ عَنْ دِينِهِ وَإِلاَّ فَاقْذِفُوهُ. فَذَهَبُوا بِهِ فَقَالَ اللَّهُمَّ اكْفِنِيهِمْ بِمَا شِئْتَ
فَانْكَفَأَتْ بِهِمُ السَّفِينَةُ فَغَرِقُوا وَجَاءَ يَمْشِى إِلَى الْمَلِكِ فَقَالَ لَهُ الْمَلِكُ مَا فَعَلَ أَصْحَابُكَ قَالَ كَفَانِيهِمُ اللَّهُ
فَقَالَ لِلْمَلِكِ إِنَّكَ لَسْتَ بِقَاتِلِى حَتَّى تَفْعَلَ مَا آمُرُكَ بِهِ. قَالَ وَمَا هُوَ قَالَ تَجْمَعُ النَّاسَ فِى صَعِيدٍ وَاحِدٍ وَتَصْلُبُنِى عَلَى جِذْعٍ ثُمَّ خُذْ سَهْمًا مِنْ كِنَانَتِى ثُمَّ ضَعِ السَّهْمَ فِى كَبِدِ الْقَوْسِ ثُمَّ قُلْ بِاسْمِ اللَّهِ رَبِّ الْغُلاَمِ
ثُمَّ ارْمِنِى فَإِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ قَتَلْتَنِى. فَجَمَعَ النَّاسَ فِى صَعِيدٍ وَاحِدٍ وَصَلَبَهُ عَلَى جِذْعٍ ثُمَّ أَخَذَ سَهْمًا مِنْ كِنَانَتِهِ ثُمَّ وَضَعَ السَّهْمَ فِى كَبِدِ الْقَوْسِ ثُمَّ قَالَ بِاسْمِ اللَّهِ رَبِّ الْغُلاَمِ. ثُمَّ رَمَاهُ فَوَقَعَ السَّهْمُ فِى صُدْغِهِ فَوَضَعَ يَدَهُ فِى صُدْغِهِ فِى مَوْضِعِ السَّهْمِ فَمَاتَ فَقَالَ النَّاسُ آمَنَّا بِرَبِّ الْغُلاَمِ آمَنَّا بِرَبِّ الْغُلاَمِ آمَنَّا بِرَبِّ الْغُلاَمِ
فَأُتِىَ الْمَلِكُ فَقِيلَ لَهُ أَرَأَيْتَ مَا كُنْتَ تَحْذَرُ قَدْ وَاللَّهِ نَزَلَ بِكَ حَذَرُكَ قَدْ آمَنَ النَّاسُ. فَأَمَرَ بِالأُخْدُودِ فِى أَفْوَاهِ السِّكَكِ فَخُدَّتْ وَأَضْرَمَ النِّيرَانَ وَقَالَ مَنْ لَمْ يَرْجِعْ عَنْ دِينِهِ فَأَحْمُوهُ فِيهَا. أَوْ قِيلَ لَهُ اقْتَحِمْ. فَفَعَلُوا حَتَّى جَاءَتِ امْرَأَةٌ وَمَعَهَا صَبِىٌّ لَهَا فَتَقَاعَسَتْ أَنْ تَقَعَ فِيهَا فَقَالَ لَهَا الْغُلاَمُ يَا أُمَّهِ اصْبِرِى فَإِنَّكِ عَلَى الْحَقِّ  

Суҳайб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сизлардан аввал ўтган умматлардан бирида бир подшоҳ ўтган. Унинг сеҳргари бор экан. Сеҳргар қариганда подшоҳга:
«Мен қариб қолдим. Менга бир ёш йигит берсанг, сеҳрни ўргатиб қўйсам», деди.
Подшоҳ унга сеҳр ўргатиши учун бир йигитни берди. Унинг йўлида бир роҳиб (диний олим) бор экан. Йигит ўша роҳиб ҳузурига келиб, унинг сўзларини эшитиб, ажабланиб, (бироз вақт) ўтириб қоларди. Қачон у сеҳргарни олдига бормоқчи бўлса, роҳиб олдидан ўтар, уни олдида ўтирар эди. Сеҳргарнинг олдига кеч қолиб борса, урар экан.
Йигит бу ҳақда роҳибга шикоят қилди. Шунда у:
«Қачон сеҳргардан қўрқсанг, «Уйимдагилар тутиб қолишди», дегин. Уйингдагилардан қўрқсанг, «Сеҳргар тутиб қолди», дегин», деди.
Шундай қилиб, у йўлда кетаётса, улкан, даҳшатли бир ҳайвон одамларни ўтказмай қўйганини кўрди. Шунда йигит «Аллоҳга сеҳргарнинг иши мақбулми, роҳибникими – биладиган кун келди», деб хаёлидан ўтказди. Бир тошни олиб:
Аллоҳим, агар роҳибнинг иши сенга сеҳргарнинг ишидан кўра маъқулроқ бўлса, мана шу ҳайвонни ўлдиргин, одамлар ўтиб кетсин», деб тошни отса, ҳайвон ўлди ва одамлар ўтиб кетди. Гапни роҳибга айтган эди:
«Эй болам, бугун сен мендан афзалсан, ишинг мен кўриб турган нарсага етибди, келажакда балоларга гирифтор бўласан, ўшанда менинг сиримни бировга айтмагин», деди.
Йигит кўр, пес ва одамларни бошқа дардларини даволайдиган бўлди. Подшоҳнинг кўр бўлиб қолган бир дўсти эшитиб қолди. Йигитга кўп ҳадялар келтириб:  
«Менга шифо берсанг, мана шуларнинг ҳаммаси сеники», деди.
«Шифони мен эмас, Аллоҳ беради, агар иймон келтирсанг, дуо қиламан, сенга шифо беради», деди йигит.
У иймон келтирди. Аллоҳ унга шифо берди. Сўнг унинг кўзи тузалиб, подшоҳнинг олдига бориб, олдин ўлтирганидек ўтирди. Подшоҳ ундан:
«Эй фалончи, кўзингни ким қайтариб берди», деб сўради.
«Роббим», деб жавоб берди у.
«Мендан бошқа Роббинг борми?» деди подшоҳ.
У бўлса:
«Менинг ҳам, сенинг ҳам Роббимиз – Аллоҳ», деб жавоб қилди.
Уни тутиб, йигитга далолат қилгунча азоблайверди. Бас, йигит келтирилди. Подшоҳ унга:
«Эй болам, сеҳринг кучли бўлиб, кўр, пес ва бошқа касалларни даволайдиган бўлибсан», деди.
«Мен ҳеч кимга шифо бермайман, шифони Аллоҳ беради», деди йигит. Подшоҳ йигитни тутиб, азоблаб, охири роҳиб ҳақидаги маълумотни олди. Роҳибни келтириб, «Динингдан қайт», деган эди, кўнмади. Бошидан арра солиб, арралаб, иккига бўлиб ташлашди. Сўнг подшоҳнинг дўстига «Динингдан қайт», дейишди. У ҳам кўнмади, уни ҳам арралаб, иккига бўлиб ташлашди. Сўнгра йигитни келтириб, унга ҳам «Динингдан қайт», дедилар. У ҳам «Йўқ», деб жавоб қилгач, подшоҳ бир гуруҳ одамларига:
«Йигитни тоғ чўққисига олиб чиқинглар, динидан қайтса, қайтди, бўлмаса чўққидан ташлаб юборинглар», деб буюрди. Йигитни чўққига олиб чиқишганда у:
«Аллоҳим, Ўзинг билиб, мени булардан қутқаргин», деб дуо қилди. Тоғ силкиниб, ҳаммалари чўққидан қулаб, ҳалок бўлишди. Йигит подшоҳ ҳузурига қайтди. Подшоҳ ундан:
«Шерикларингга нима бўлди», деб сўради.
«Аллоҳ мени улардан қутқарди», деб жавоб берди йигит. Подшоҳ яна бир гуруҳ одамларга йигитни топшириб:
«Буни қайиқ билан денгизни ўртасига олиб боринглар, динидан қайтса, қайтди, бўлмаса чўктириб юборинглар», деб буюрди. Уни олиб кетишди. Денгизда йигит:
«Аллоҳим, Ўзинг билиб, мени булардан қутқаргин», деб дуо қилди. Қайиқ ағдарилиб, подшоҳнинг барча одамлари ғарқ бўлиб, йигит яна подшоҳнинг олдига борди.
«Шерикларингга нима бўлди?» деб сўради подшоҳ.
«Аллоҳ мени улардан қутқарди», деб жавоб қилди йигит ва подшоҳга:
«Менинг айтганимни қилмагунингча мени ўлдира олмайсан.», деди.
«У нима?» деди подшоҳ.
Шунда йигит:
«Ҳамма одамларни бир тепаликга тўплайсан, мени дарахт шохига осасан, ўқдонимдан бир ўқ оласан, ўқни камонга қўйиб, сўнг «Йигитнинг Роббиси – Аллоҳнинг номи билан», деб, камондан отасан, шундагина мени ўлдиришинг мумкин», деди.
Одамлар бир тепаликга жамланишди. Подшоҳ уни дарахт шоҳига осиб, ўқни камонга қўйиб туриб:
«Йигитнинг Роббиси – Аллоҳнинг номи билан», деб отган эди, ўқ йигитнинг кўксига тегди. Йигит ўқ теккан жойи кўкрагини ушлаб туриб, вафот этди. Тўпланган одамлар:
«Йигитнинг Роббисига иймон келтирдик! Йигитнинг Роббисига иймон келтирдик! Йигитнинг Роббисига иймон келтирдик!» дейишди. Подшоҳга келиб:
«Мана энди сен қўрққан нарса Аллоҳга қасам, батаҳқиқ, содир бўлди, одамларнинг ҳаммаси иймонга келди», дейилди.
Шунда подшоҳ кўчаларнинг оғизларида «ухдуд» – чуқурлар қазишга фармон берди. Улар қазилди. Ўтлар ёқилди. Сўнг подшоҳ:
«Ким динидан қайтмаса, оловли чуқурларга ташлансин! Ёки унга ўзинг кир», деди. Одамлар шундай қилдилар. Эмизикли боласи бор бир аёл ҳам ўтга ташлаш учун келтирилди, у ўзини тушишдан олиб қочмоқчи бўлган эди, гўдак тилга кириб, «Сабр қилинг, онажон, сиз ҳақ йўлдасиз», деди».
Ибн Ҳажар раҳматуллоҳи алайҳ: “Даҳҳок раҳматуллоҳи алайҳ ўз тафсирларида Яҳё алайҳиссаломни ҳам чақалоқлигида гапирганларини даъвосини қилган” деганлар. Имом  Бағовий ҳам ўз тафсирларида Иброҳим алайҳиссаломни гўдаклигида гапирганларини зикр қилганлар. Имом Байҳақий “Далолилул нубувва”да Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг замонасида Мубарокул Ямаманинг гўдаклигида гапиргани қиссасини келтирганлар. Валлоҳу аълам!