Ҳуқуқни суистеъмол қилиш

- Ва алайкум ассалом! Фарзи айн даражасидаги илмни ўрганиш фарзи айн. Ундан қайтаришга ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ. инсонларга ҳам хайронсан ёшликда намоз ўқи деса ҳали ёшман, кексайганимда ўқийман дейди. Кексайганда эса калламга ҳеч нарса кирмаяпти, намоз ўқий десам иштонимга сийиб қўйяпман, нопок ҳолда ўқишга кўнглим бўлмаяпти дейди. Шайтон инсонни шу каби фикрлар билан алдаб итдек ўлим топиб дўзахга тушишини хоҳлайди. Қиёмат куни шайтонга сен бизни айлдадинг деса “Иброҳим” сурасидаги гапини айтади: 

 وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَلُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ۝ 

22. Иш битиб бўлганда шайтон: «Албатта, Аллоҳ сизга ҳақ ваъдани қилган эди. Мен эса сизга ваъда бердим-у, ваъдамга хилоф қилдим. Менинг устингиздан ҳеч қандай ҳукмронлигим йўқ эди. Фақат даъват қилсам, ўзингиз менга ижобат қилдингиз. Бас, мени маломат қилманг, ўзингизни маломат қилинг. Мен сизларни қутқарувчи эмасман, сизлар ҳам мени қутқарувчи эмассизлар. Энди мен, албатта, илгари мени шерик қилганингизни инкор қиламан. Албатта, золимларга, ҳа, уларга аламли азоб бор», – деди.
Бу дунёда ҳар бир гуноҳ ишнинг бошида турган, ҳар ёмон қилмишга бош-қош бўлган лаънати шайтон у дунёда ҳамма иш битиб, ҳукм чиққандан сўнг пайдо бўлади. Бир-бирини маломат қилиб турган, ўзларига эргашган кучлию заиф издошларига қараб, сўз бошлайди:
«Албатта, Аллоҳ сизга ҳақ ваъдани қилган эди. Мен эса сизга ваъда бердим-у, ваъдамга хилоф қилдим».
Шайтон шайтонлигига боради. Иш тугаб бўлганидан кейин, очиғини айтади. У дунёда кишиларнинг қалбига васваса солган эди. «Ҳеч нарса бўлмайди, ҳар кимнинг айтганига юриб, ўзингни қийнама, бу беш кунлик дунёда ўйнаб қолмасанг, шуям ҳаётми» каби аврашлар билан уларни адаштирган эди. Уларга турли ваъдаларни берган эди. Энди бўлса «Аллоҳнинг ваъдаси ҳақ, меники ноҳақ эди», деб турибди. Бунинг устига, ҳамма ишни қилиб қўйиб, яна бутун айбни ўзига эргашган, гапига кирганларга ағдаряпти:
«Менинг устингиздан ҳеч қандай ҳукмронлигим йўқ эди. Фақат даъват қилсам, ўзингиз менга ижобат қилдингиз».
Ўйлаб кўрмайсизми? Чақирса, кетаверасизми? Мен мутлақо сизларнинг устингизда ҳоким эмас эдим. Сизни куфрга, исёнга чақирган вақтимда менинг гапимга кирмасангиз, сизга қарши ҳеч нарса қила олмас эдим. Илло, ўзингиз хоҳлаб, менинг гапимга кирдингиз, айтганимни қилдингиз. Шунинг учун
«Бас, мени маломат қилманг, ўзингизни маломат қилинг».
Айб ўзингизда. Бу ноқулай ҳолга тушиб қолганингиз учун фақат ўзингизни айбланг. Менга осилиб юрманг.
«Мен сизларни қутқарувчи эмасман, сизлар ҳам мени қутқарувчи эмассизлар».
Ҳар ким қилганига яраша тортаверади. Аммо:
«Энди мен, албатта, илгари мени шерик қилганингизни инкор қиламан».
Сизларга «Мени Аллоҳга шерик қилиб олинглар, унинг айтганини эмас, менинг айтганимни қилинглар», деганим йўқ. Бу гапни айтсангиз, мен инкор этаман. Сизлар мени Аллоҳга шерик қилиб олиб, катта зулм қилгансизлар.
«Албатта, золимларга, ҳа, уларга аламли азоб бор», – деди».
Ана шу пайтда иймонлилар ҳақида ҳам Аллоҳнинг ҳукми чиқиб қолади: 

 وَأُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ۝ 

23. Ва иймон келтириб, солиҳ амалларни қилганлар Роббларининг изни ила остларидан анҳорлар оқиб турган жаннатларга уларда мангу қолувчи бўлган ҳолларида киритилдилар. Уларнинг ундаги сўрашишлари «Салом»дир. ("Тафсири Ҳилол" китобидан). Валлоҳу аълам!