Ассалому алайкум! “Ишораи саббоба” қилишда бармоқни тўхтатмай қимирлатиб турадиган тоифалар кимлар ва нима сабабдан бундай қилишади? Шуларни қайтаришимиз керакми?
Ва алайкум ассалом! 20-аср алломаларидан Анвар Шоҳ Кашмирий Ҳанафий роҳматуллоҳи алайҳ имом Раббонийнинг “Ишораи саббоба суннат эмас. Чунки у ҳақида келган ҳадислар музтарибдир” деган гапарига жавобан : “Ишораи саббоба қилиш ҳақида бир неча ривоятлар келган бўлиб, уларни изтиробли дейиш жоиз эмас. Ҳадис музтариб бўлиши учун ҳадис битта бўлиб, турлича татбиқ қилиб бўлмайдиган лафзлар билан келган бўлиши керак. Бу ерда эса ундай эмас. Балки бир неча саҳобадан бир неча лафзлар ила ривоятлар келган. Улардан ташаҳҳудда ишора қилиш суннат эканлиги келиб чиқади. Ишора қилганлар миқдори машҳурлик даражасига етган. Бундан ташқари ишора қилиш суннат эканлигига ижмоъ ҳам қилинган. Ишора қилиш кўринишлари турлича эканлигига келсак, улар воқеа ва вақтларнинг турлича эканлигига боғлиқдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам гоҳида бир кўринишда, гоҳида бошқа бир кўринишда ишора қилганлар. Муҳаддислар тилида бунай турличаликни изтироб дейилмайди. Ҳадисиларда келган ишора қилиш кўринишларидан ҳар бирига амал қилиш жоиз. Лекин бизнинг наздимизда бош бармоқ билан ўрта бармоқни халқа қилиб, ишора қилиш ҳадиси кучлидир. Шунда нафи вақтида бармоқни кўтариб, исбот вақтида уни туширилган бўлади” деганлар.
Улар фитнага сабаб бўладиган ўринларда шундай қилмасалар яхши эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам афзал бўлсада фитнага сабаб бўлишини назарда тутиб, “Саҳиҳ Бухорий”да келган ҳадисларида :
Асваддан ривоят қилинади:
«Ибн Зубайр менга: «Оиша сенга кўп сир айтар эди, Каъба тўғрисида нималарни сўзлаб берган?» деди. Мен айтдим: «Оиша менга бундай деган: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Оиша, агар қавминг янги чиққан – Ибн Зубайр: «Куфрдан (янги чиққан)», деган – бўлмаганида, Каъбани бузиб, унга икки эшик: одамлар кирадиган бир эшик ва улар чиқадиган бир эшик қилар эдим”, деганлар.("Олтин Силсила"). Валлоҳу аълам.