Шу хадис тўғрими

– Ва алайкум ассалом! Ҳадис саҳиҳ, “Саҳиҳул Бухорий”да келган. 

* Укл ва Урайна араб қабилаларидан. Уларнинг саккиз-ўн нафар вакили Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, мусулмон бўлганларини айтиб, байъат қилишади. Кейин қаттиқ касал  бўлиб қолишади. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уларга шаҳар ташқарисидаги ҳавоси тозароқ жойга, давлат ҳисобидаги туялар боқилаётган далага чиқишни буюрадилар ва ўша туяларнинг сути ва пешобини ичишни тавсия қиладилар. Касаллари тузалгач, улар хиёнат йўлини тутиб, диндан қайтишади ва подачини ўлдириб, туяларни ҳайдаб кетишади. Улар қилинган мурувватга ана шундай жавоб қайтаришгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни тутиб келиб, бошқаларга ибрат бўладиган тарзда қасос олишни буюрадилар. Улар подачини қандай ўлдиришган бўлса, ўзлари ҳам шундай жазога тортилишади. 

حَدَّثَنِي عَبْدُ الْأَعْلَى بْنُ حَمَّادٍ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا سَعِيدٌ، عَنْ قَتَادَةَ، أَنَّ أَنَسًا رَضِي اللهُ عَنْهُ حَدَّثَهُمْ: أَنَّ نَاسًا مِنْ عُكْلٍ وَعُرَيْنَةَ قَدِمُوا الْمَدِينَةَ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَتَكَلَّمُوا بِالْإِسْلَامِ فَقَالُوا: يَا نَبِيَّ اللهِ، إِنَّا كُنَّا أَهْلَ ضَرْعٍ، وَلَمْ نَكُنْ أَهْلَ رِيفٍ. وَاسْتَوْخَمُوا الْمَدِينَةَ، فَأَمَرَهُمْ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِذَوْدٍ وَرَاعٍ، وَأَمَرَهُمْ أَنْ يَخْرُجُوا فِيهِ، فَيَشْرَبُوا مِنْ أَلْبَانِهَا وَأَبْوَالِهَا، فَانْطَلَقُوا حَتَّى إِذَا كَانُوا نَاحِيَةَ الْحَرَّةِ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلَامِهِمْ، وَقَتَلُوا رَاعِيَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَاسْتَاقُوا الذَّوْدَ، فَبَلَغَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَبَعَثَ الطَّلَبَ فِي آثَارِهِمْ، فَأَمَرَ بِهِمْ فَسَمَرُوا أَعْيُنَهُمْ، وَقَطَعُوا أَيْدِيَهُمْ، وَتُرِكُوا فِي نَاحِيَةِ الْحَرَّةِ حَتَّى مَاتُوا عَلَى حَالِهِمْ. قَالَ قَتَادَةُ: بَلَغَنَا أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْدَ ذَلِكَ كَانَ يَحُثُّ عَلَى الصَّدَقَةِ، وَيَنْهَى عَنِ الْمُثْلَةِ. {قَالَ أَبُو عَبْدِ اللهِ:} وَقَالَ شُعْبَةُ وَأَبَانُ وَحَمَّادٌ: عَنْ قَتَادَةَ: مِنْ عُرَيْنَةَ. وَقَالَ يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ وَأَيُّوبُ: عَنْ أَبِي قِلَابَةَ عَنْ أَنَسٍ: قَدِمَ نَفَرٌ مِنْ عُكْلٍ  

Қатодадан ривоят қилинади, Анас розияллоҳу анҳу уларга шундай сўзлаб берди:
«Укл ва Урайналик бир гуруҳ одам Мадинага, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб, Исломга кирганларини айтишди. «Эй Аллоҳнинг Набийси, биз чорвадорлармиз, экин-тикинчилардан эмасмиз», дейишди. Мадина ҳавоси уларга ёқмай, касалланиб қолишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни бир подачининг олдига чиқиб, туянинг сути ва пешобидан ичишни* буюрдилар. Улар йўлга чиқишди. Ҳарранинг чеккасига етишгач, мусулмонликларидан қайтиб, кофир бўлишди ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг подачиларини ўлдириб, туяларни ҳайдаб кетишди. Бу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга етгач, уларнинг изидан изқувар жўнатдилар. У зот буюрдилар, уларнинг кўзларига мил тортилди, қўллари кесилди. Ўзлари Ҳарранинг чеккасига ташлаб қўйилди, ниҳоят ўша аҳволда ўлиб кетишди».
Қатода айтади: «Бизга етиб келдики, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўшандан кейин садақага қизиқтирган, мусладан қайтарган эканлар».
Абу Абдуллоҳ айтади: «Шуъба, Абон ва Ҳаммод Қатодадан қилган ривоятда: «Урайнадан», дейилган. Яҳё ибн Абу Касир ва Айюб Абу Қилобадан, у Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: «Уклдан бир гуруҳ кишилар келишди...»*

* Туянинг пешобини ичиш ҳақида уламолар турли фикрлар айтишган. Баъзилар ҳадисдаги ҳукмни умумий деб айтса, бошқалар уни ўша кишиларга ва даврга хос ҳукм дейди. Энг мўътабар гап шуки, агар касалликнинг шундан бошқа муолажаси бўлмаса, ичиш мумкин.

Изоҳ: Қатодадан қилинган бошқа бир ривоятда мазкур келган гуруҳ Урайна қабиласидан деб айтилган бўлиб, Укл ҳақида гап йўқ экан. Абу Қилоба қилган ривоятда эса келган гуруҳнинг Уклдан экани таъкидланиб, Урайна ҳақида айтилмаган экан. Муаллиф бу ерда шу маънони англатмоқчи. (Олтин силсила китобидан ""Саҳиҳул Бухорий"). Валлоҳу аълам!